Lange tijd dachten we de conjunctuurcyclus aardig in kaart te hebben gebracht. Nadat het dieptepunt van een cyclus is gepasseerd volgt een periode van opgang, waarin productie, arbeidsproductiviteit en werkgelegenheid groeien en de werkloosheid terugloopt. Arthur Okun kwam tot de ontdekking dat productiegroei en werkloosheidsdaling in deze opgaande fase zelfs lineair met elkaar samenhangen. Volgens de naar hem genoemde wet doet een toename van de productie met één procent de werkloosheid met 0,3 procentpunt dalen.

Ander beeld
De laatste conjunctuurcycli laten echter een ander beeld zien. Terwijl de productie aantrok, bleef de werkloosheid op een hoog niveau. De laatste drie fasen van conjuncturele opgang in de VS – 1990-1991, 2001 en 2008-2009 – zijn allen als jobless recoveries aangeduid. De ramingen in het laatste Centraal Economisch Plan van het Centraal Planbureau ondersteunen deze gedachte. Voor 2014 voorziet het Centraal Planbureau dat de daling van de productie in een stijging wordt omgezet; de werkgelegenheid blijft echter naar verwachting dalen en de werkloosheid loopt verder op.

De Wet van Okun
Reden genoeg voor de economen Laurence Ball, Daniel Leigh en Prakash Loungani om de wet van Okun eens grondig te analyseren. Wat concluderen ze? Allereerst dat het verband tussen productiegroei en werkloosheid stabiel is. De coëfficiënt die dit verband weergeeft, schatten de onderzoekers in op 0,4-0,5, licht hoger dan de 0,3 van Arthur Okun. Daarnaast vinden ze dat de desbetreffende coëfficiënt zeker geen harde constante is. Het verschilt tussen landen. Voor sommige landen is het verhoudingsgetal groter dan 0,5 (voor Spanje bijvoorbeeld groter dan 0,8), voor andere landen is het kleiner (voor Oostenrijk bijvoorbeeld kleiner dan 0,15). Het verschilt ook tussen tijdsperioden. Zo betekende vóór 1995 een procent extra productie in Nederland een vermindering van de werkloosheid met 0,7 procentpunt; na 1995 was het werkloosheidseffect nog maar half zo groot. Voor mij geven deze resultaten aan dat de typering wet niet echt op zijn plaats is; de onderzoekers benadrukken echter de stabiliteit van het verband en spreken trots over de Wet van Okun.

Interpretatiefout
De vraag die rijst is uiteraard waarom als de bevindingen kloppen, eerdere fases van opgang als jobless recoveries zijn aangeduid. De onderzoekers stellen dat dit berust op een interpretatiefout. De Wet van Okun specificeert een verband tussen productiegroei en werkloosheid in afwijking van hun lange-termijn trends. Als de feitelijke groei van de productie achterblijft bij die van de productiecapaciteit, groeit de output gap nog steeds en verwacht je een stijging van de werkloosheid. De Wet van Okun heeft geen enkele moeite met de empirie van de laatste conjunctuurcycli.

Krachtige economische groei
Voor diegenen die wachten op economisch herstel is dit niet bemoedigend. Ook als de productie weer gaat aantrekken, kan het nog lange tijd duren voordat een daling van de werkloosheid inzet. Er is echter ook winst. Het onderzoek maakt duidelijk dat Europa niet economische groei, maar krachtige economische groei nodig heeft. Alleen dat kan het drama van de Europese arbeidsmarkten een halt toeroepen.