Sommige discussies zijn als onkruid. Je kunt wieden en wieden, ze komen vanzelf weer terug. De discussie over de omkeerregel bij de pensioenen is er zo één. Ilja Boelaars wijst in het FD van 12 juni op de nadelen van de omkeerregel. Deze zijn volgens hem zo talrijk dat hij afschaffing van de omkeerregel als een no brainer kwalificeert. Die kwalificatie is onterecht. De omkeerregel heeft ook tal van voordelen. Ik noem verbreding belastingbasis, disciplinering overheid, stabiliteit belastingtarieven, minder internationale belastingarbitrage en meer controle over de intergenerationele inkomensverdeling, maar er zijn er meer. Voor een uitstekende uitleg zie een eerder stuk van Lans Bovenberg hierover. Ik voeg daar twee aandachtspuntjes aan toe.

Belastingvoordeel
De omkeerregel betekent een dubbel belastingvoordeel. Allereerst betalen pensioendeelnemers pas belasting als ze hun pensioen krijgen uitgekeerd en niet als ze premie inleggen. Aangezien het uitkeringstarief lager is dan het aftrektarief, is de lifetime belastingafdracht kleiner. Daarnaast is het vermogen dat ze via het pensioenfonds opbouwen, vrijgesteld van vermogensrendementsheffing. Wederom een lifetime belastingvoordeel. Beide belastingvoordelen worden geleidelijk aan groter door toedoen van een welbekende sluipmoordenaar: de stijgende levensverwachting. Hoe jonger de generaties, hoe groter het voordeel.

Ijzeren wet
Afschaffing van deze omkeerregel levert de Staat veel geld op. Dat kan worden gebruikt om bijvoorbeeld het belastingtarief op vermogen te verlagen of een hogere algemene belastingvrijstelling in te voeren. Of het financieringstekort beneden de 3% norm te brengen. Maar niet allemaal! Een euro kun je maar één keer uitgeven, een ijzeren wet die ook geldt in pensioenland.

Effect op pensioenpremie
Misschien gaat het om relatief kleine bedragen. Om hierachter te komen, heb ik even berekend wat het effect is op de pensioenpremie als de omkeerregel wordt afgeschaft en de extra belastingopbrengsten voor tekortreductie worden aangewend. Het gaat me alleen om de orde van grootte van het premie-effect. Daarom gebruik ik het meest eenvoudige model, dat van een individuele DC-regeling, en vrij grove aannames over tarieven, rente e.d. De berekening levert twee conclusies op.

1. Initieel is de pensioenpremie 17,5%, maar effectief, dat wil zeggen rekening houdend met de belastingkorting vanwege de aftrekbaarheid voor de IB, is de premie 8,7%. Afschaffing van de omkeerregel doet de effectieve pensioenpremie stijgen van 8,7 naar 18,6%, meer dan een verdubbeling dus.
2. De twee typen belastingvoordelen dragen in vergelijkbare mate bij aan deze premiestijging.

No brainer
Van een meer dan verdubbeling van de pensioenpremie gaat niemand dood. En het is wellicht niet het belangrijkste effect van afschaffing van de omkeerregel. Maar het laat zien dat afschaffing van de omkeerregel beslist geen no brainer is.