De bezetting door Rusland van de Krim valt onder de noemer totaal onverwachte gebeurtenissen. Hoe het verder gaat is volstrekt onduidelijk. Is de Krim voorbode van nog meer expansiedrift? Hoe zal de internationale gemeenschap reageren? Zal Rusland bereid zijn tot dialoog? Meer vragen dan antwoorden, wat de onzekerheid over de toekomst vergroot op een moment dat de wereldeconomie nog steeds in een impasse verkeert.

Het militaire conflict scenario
Wat zijn de mogelijke scenario’s? Het ergste is dat van een militair conflict. Een jarenlange strijd waar vele landen bij betrokken zijn en waarvan de uitkomst ongewis is. Dit zal handenvol geld kosten, geld dat waarschijnlijk niet of niet in zijn geheel door extra belastingen zal worden opgebracht. Noodzakelijkerwijs zullen overheden extra obligaties gaan uitgeven. Daarmee zullen in veel landen de overheidsschuldquotes (overheidsschuld gedeeld door het bruto binnenlands product) gaan stijgen. Extra gaan stijgen, bovenop de stijging vanwege een vergrijzende bevolking.

Het handelsconflict scenario
Het scenario van een militair conflict lijkt me niet zo waarschijnlijk; dat van een handelsconflict komt me plausibeler voor. Handelsbeperkingen die in reactie op de bezetting worden afgekondigd en geïmplementeerd, handelsbelemmeringen die door Rusland als vergeldingsmaatregel worden opgelegd, nieuwe maatregelen die in reactie op de Russische reactie worden genomen en ga zo maar door. Een veel mensvriendelijker scenario dan het eerstgenoemde, maar absoluut niet onschuldig. Een handelsconflict schaadt de belangen van de wereldeconomie. Niet alleen de landen die direct bij een dergelijk conflict betrokken zijn, maar ook allerlei andere landen zullen vanwege de internationale verstrengeling van economieën enorme schade oplopen. Ook in dit scenario stijgen overheidsschuldquotes, niet zozeer vanwege een stijging van schulden, maar vooral vanwege krimpende producties.

Het diplomatieke conflict scenario
Een derde scenario oogt aanmerkelijk vrediger. Geen militair conflict, geen handelsconflict, maar wel een diplomatiek conflict. Via dialoog wordt in dit scenario van alle kanten gepoogd de eerdergenoemde scenario’s te voorkomen. Dat vergt praten, vergaderen en onderhandelen en zorgt voor jarenlang emplooi van grote groepen diplomaten. En dat is een economische kostenpost, maar niet de grootste. Het diplomatieke scenario kenmerkt zich namelijk door onzekerheid. Die onzekerheid brengt financieel kapitaal in beweging; weg uit Rusland, maar ook weg uit andere landen die mogelijk ooit een probleem zou kunnen gaan vormen. Dat kan lastig worden voor opkomende landen die toch al worden geconfronteerd met een uitstroom van Westers kapitaal. Terwijl juist deze landen voor toekomstige economische groei zouden gaan kunnen zorgen. Het kan ook een probleem inhouden voor de geïndustrialiseerde landen. Deze kunnen met een appreciatie van hun valuta worden geconfronteerd en het moeilijk krijgen hun concurrentiepositie op peil te houden. Ook in dit scenario zullen overheidsschuldquotes gaan stijgen met als reden een teruglopende economische groei.

Olieprijs
In dit derde scenario van toegenomen onzekerheden past ook een hogere olieprijs.  Een ontwikkeling die net als een herschikking van internationale valuta’s een wissel kan trekken op de wereldeconomie. Alleen is een stijging van de olieprijs allerminst zeker. Niet alleen de inzet van Amerikaanse strategische oliereserves, maar ook een teruglopende vraag naar olie vanuit opkomende landen zouden een stijging van de olieprijs kunnen voorkomen.

‘Een historische vergissing’
Een vierde scenario is nog aantrekkelijker. Poetin geeft een verklaring uit waarin hij spreekt over ‘een historische vergissing’. Rusland trekt zich vervolgens net zo snel van de Krim terug als dat het tot bezetting van het schiereiland overging. Alleen in dit scenario hoeft geen stijging van overheidsschuldquotes te worden verwacht. Hoe waarschijnlijk het is? Ik kan het u niet zeggen. Economisch gezien in elk geval niet. De val van de Russische roebel weerspiegelt reputatieschade en deze is niet terug te draaien. Ook niet bij een complete terugtrekking van de Krim.