Dat de levensverwachting de afgelopen eeuw hard is gestegen, is alom bekend. Wetenschappers wijzen op verschillende oorzaken. In de eerste helft van de vorige eeuw waren dat schoon drinkwater, de aanleg van riolering en bestrijding van infectieziekten. In de tweede helft van de vorige eeuw was vooral medisch-technologische vooruitgang de motor achter de stijgende levensverwachting. Bij hart- en vaatziekten, jarenlang de belangrijkste overlijdensoorzaak, zijn steeds betere operatietechnieken beschikbaar gekomen. Rudi Westendorp wijst er in ’Oud worden zonder het te zijn’ op dat de kans dat iemand van middelbare leeftijd aan een hartinfarct overlijdt, in enkele decennia met maar liefst 80 tot 90 procent is gedaald.

Niet-medische factoren
Minder bekend is de rol die niet-medische factoren bij de toename van de gemiddelde levensduur zouden kunnen hebben gespeeld. De Amerikaanse economen Susan Stewart en David Cutler hebben de rol van zes van dergelijke factoren voor de VS onderzocht: roken, ernstig overgewicht, bovenmatig alcoholgebruik, een grotere veiligheid op de weg, vuurwapens en een verkeerd gebruik van geneesmiddelen. Van deze factoren heeft minder roken het meest aan de stijging van de levensverwachting bijgedragen. In de periode van 1965 tot 2010 daalde het aantal rokers van 42 tot 19 procent. Volgens de onderzoekers heeft dat vijf kwart jaar aan de levensverwachting toegevoegd. Obesitas (gedefinieerd als een body mass index van 30 of meer) is in deze periode juist sterk toegenomen: van 14 tot 36 procent van de bevolking. Volgens de onderzoekers is hierdoor de levensverwachting met één jaar afgenomen.

De toekomst
Grof gesteld heffen de winst aan levensverwachting vanwege minder roken en het verlies aan levensverwachting vanwege meer obesitas elkaar op. Of dat ook voor de toekomst zal gelden, is een andere vraag. Stewart en Cutler berekenen dat de levensverwachting met driekwart jaar zou kunnen stijgen als obesitas even sterk zou kunnen worden teruggedrongen als het roken in de afgelopen vijftig jaar. Is dat veel of weinig? Weinig wanneer je het afzet tegen de toename van de levensverwachting die medisch-technologische innovatie tot stand heeft weten te brengen.

Driekwart jaar
Het is interessant en belangrijk onderzoek. Het is alleen jammer dat de onderzoekers hier stoppen. Want driekwart jaar erbij, is dat wat mogelijk is? Nee, mogelijk is er nog meer. Als roken en obesitas helemaal zouden worden uitgebannen, zou de winst in termen van extra levensjaren nog groter zijn. Is driekwart jaar dan wat er te verwachten valt? Nee, dat kun je uit het onderzoek niet afleiden. Mensen zullen op basis van dit onderzoeksresultaat niet massaal aan het afvallen slaan. Maar misschien zijn er andere redenen om van je obesitas af te willen komen? Daarover meer in de volgende blog.