De economische crisis wordt omgebogen in economisch herstel, in Azië slaat de economische groei om in stagnatie en de eurozone komt na een chaotische periode in rustiger vaarwater terecht (voorlopig). Intussen gaat de vergrijzing van de bevolking onverminderd verder. Dat is voor de overheidsfinanciën geen enkel probleem zolang de pensioengerechtigde leeftijd maar voldoende wordt verhoogd en de uitgaven aan gezondheidszorg in toom kunnen worden gehouden. Maar als aan die veronderstellingen niet voldaan is, kan de vergrijzing van de bevolking nog voor de nodige hoofdbrekens gaan zorgen.
Meer kinderen
Van tijd tot tijd klinkt dan de roep om meer kinderen. Als er meer handen aan het bed nodig zijn, zorg dan dat er meer handen beschikbaar komen, is het idee. De Duitse topeconoom Hans-Werner Sinn stelde ooit voor kinderloze echtparen een extra belasting te laten betalen. Ook hier te lande zijn voorstellen voor kindbeleid gedaan, beleid dat ten doel heeft het aantal kinderen te vergroten. En China maakte een einde aan haar befaamde eenkindpolitiek.
Problemen
Er zijn ten minste twee problemen met voorstellen voor kindbeleid. De eerste is dat het aantal ouderen dermate snel toeneemt, dat er wel heel veel kinderen bij moeten komen om de aantallen jongeren en ouderen in balans te houden. De tweede is dat meer kinderen nu meer ouderen over zeventig jaar betekent. Net zoals meer kinderen de huidige financiële problemen helpen oplossen, zullen ze nieuwe financiële problemen creëren. Er is echter nog een derde probleem. Helpt beleid? Laten mensen zich bij hun beslissing tot het maken van kinderen leiden door beleid? Het verbod op kinderen zoals dat in China gold, sorteerde wellicht enig effect, maar of datzelfde zou gelden voor, zeg, subsidies of belastingkortingen, is nog maar de vraag.
Levensverwachting
Kijken we naar de afgelopen eeuw, dan zien we ontwikkelingen in fertiliteit die vooral te maken lijken te hebben met ontwikkelingen in de levensverwachting. Stijgende levensverwachting ging bijna hand in hand met dalende kinderaantallen. Voor landen in ontwikkeling wellicht te verklaren vanuit een zekerheidsmotief. Kinderen zijn daar vaak een belangrijke bron van pensioen. Des te groter de kans dat de kinderen in leven blijven, des te minder kinderen er hoeven te worden gemaakt om de oude dag veilig te stellen. Voor ontwikkelde landen zou de verklaring eerder bij veranderende voorkeuren kunnen liggen. Langer leven vergt een hogere arbeidsparticipatie waardoor minder tijd overblijft om kinderen te maken en op te voeden.
Observaties
Een dwarsdoorsnede van de wereld nu levert hetzelfde beeld: Afrikaanse landen combineren lage levensverwachting met hoge kinderaantallen, westerse landen tonen precies het omgekeerde beeld. Toch zijn dit maar observaties. Op basis daarvan kunnen we absoluut niet stellen dat kindbeleid geen effect zal hebben. Wel zetten ze je aan het denken, deze observaties.