De boodschap van de Franse econoom Thomas Piketty verspreidt zich razendsnel over de wereld. Alsof het een nieuw prestigeobject betreft van een wereldberoemde artiest of kunstenaar. Maar het betreft een wetenschappelijke analyse van een econoom.

Rendement en economische groei
Kern van de boodschap van Piketty is dat de inkomensverdeling evolueert. Doordat het rendement op vermogen structureel hoger is dan de groeivoet van de economie, eigenen de vermogenden in de samenleving zich een steeds groter deel van de nationale koek op. Daardoor wordt de inkomensverdeling in de tijd meer ongelijk. Volgens Piketty is de inkomensverdeling inmiddels op het niveau van voor WO I.

Nederland
Inmiddels is de discussie losgebarsten binnen de wetenschap over de waarde van Piketty’s stelling. Zowel op het theoretische als empirische vlak zijn er veel vragen en het laatste woord lijkt over Piketty’s werk nog niet gezegd. Maar los daarvan is er nog een andere vraag: wat is de betekenis voor Nederland? Voor de Nederlandse economie en het Nederlandse beleid?

Inkomensverdeling
Het is een studie waard, maar dat kan nu even niet. Ik maak slechts een paar observaties. De eerste is dat de inkomensverdeling in Nederland aanmerkelijk minder ongelijk is dan die in veel andere geïndustrialiseerde landen (zie ook de column van Mathijs Bouman). De tweede is dat de toename van de inkomensongelijkheid, zoals Piketty die eerder met Emmanuel Saez voor de Angelsaksische landen heeft geconstateerd, aan veel andere landen waaronder Nederland, is voorbijgegaan.

Crisisjaren
Je zou mogen verwachten dat de vermogensverdeling in de crisisjaren minder ongelijk is geworden. Dalingen van aandelenkoersen komen harder aan bij de meest vermogenden die meer aandelen in hun bezit hebben. Het CBS rapporteerde echter afgelopen maandag juist een toename van de vermogensongelijkheid sinds 2009. Reden is dat de minst vermogenden meer dan evenredig last hebben ondervonden van de daling van huizenprijzen. Maar absolute duidelijkheid over de data is er niet: zie de rapporten van de WRR en Oxfam Novib.

Belastingen
Bovendien doet de overheid er het nodige aan om Piketty’s stelling te ontkrachten. Met de box 3 belasting snoept de overheid een deel van het rendement op vermogen af. Daarbovenop komt nog de erfenisbelasting die internationaal gezien in Nederland hoge tarieven kent. Tot slot heeft Nederland relatief hoge pensioenbesparingen. Via onze pensioenfondsen komen de baten van hoge rendementen terecht bij alle werknemers en niet alleen bij de meest vermogenden, zoals Piketty veronderstelt.

Nuances
Deze observaties doen niets af aan belang en waarde van Piketty’s werk. Wel geven ze aan dat er op veel punten discussie mogelijk is. Zoals je bij een wetenschappelijke analyse van een econoom mag verwachten.

Economen kunnen niet rekenen, Amsterdam University Press, mei 2014.