Economisch herstel komt in zicht. De stemming van consumenten was volgens het CBS in augustus minder negatief dan in juli. De ondernemers in de industrie waren in augustus minder pessimistisch en het producentenvertrouwen verbeterde voor de vierde maand op rij. De inkoopmanagersindex van NEVI steeg naar het hoogste cijfer in 27 maanden. De rente op obligaties stijgt al sinds juli dit jaar. De export groeit bescheiden.

Macro-economische crisis
Het werd ook wel tijd. De crisis, begonnen als huizenmarktcrisis ergens in de VS en via eurocrisis en schuldencrisis getransformeerd tot een heuse macro-economische crisis, heeft nu wel lang genoeg geduurd. Nu wil ik u iets anders voorleggen. Namelijk de vraag wat vreemd is aan bovenstaande constatering?

Random walk
Het vreemde is de impliciete aanname dat een crisis ooit gevolgd wordt door herstel, net zoals regen door zonneschijn. Maar logisch is deze veronderstelling niet. En wetenschappelijk al helemaal niet. Nelson en Plosser lieten dertig jaar geleden al zien dat het patroon van veel macro-economische variabelen door de tijd het best gekarakteriseerd kan worden als een random walk, zeg maar een dronkaardsbeweging. Dat betekent dat op elk moment in de tijd een variabele net zoveel kans heeft om te stijgen als om te dalen. Dat geldt onder alle omstandigheden, dus ook in tijden van crisis. Herstel uit de crisis is dus mogelijk, maar is net zo waarschijnlijk als een verdere verdieping ervan.

Wishful thinking
Volgens deze visie is de hoop op herstel dus niet meer dan wishful thinking. Maar dat gaat mij nu net te ver. Want ook van wishful thinking kan een enorme kracht uitgaan. Stel dat er nog meer signalen komen van economisch herstel. Dit kan het vertrouwen van consumenten en producenten verder verbeteren. Het kan hen ertoe aanzetten consumptie- en investeringsuitgaven op te krikken. De uitbreiding van de productie en de reductie van werkloosheid die daarop volgen, kunnen consumenten en producenten sterken in hun geloof: zie je wel, het herstel zet zich door. Dat kan hun vertrouwen opnieuw een zet geven waarna het hele proces zich nog eens herhaalt.

Managen van verwachtingen
Valse verwachtingen kunnen een bron zijn van frustratie. Maar ze kunnen ook economisch herstel inluiden en daarmee zichzelf bevestigen. Het zou goed zijn het managen van verwachtingen als instrument van overheidsbeleid te gaan beschouwen. Naast de bestaande keynesiaanse instrumenten van hogere overheidsbestedingen en lagere belastingen. Wie weet brengt het managen van verwachtingen ons zelfs nog verder. Maar ook als dat niet zo is, is het goedkoper: het managen van verwachtingen maakt het overheidstekort niet groter – anders dan keynesiaans activistisch beleid.