Recentelijk kwam de Amerikaanse econoom Robert Gordon met een opzienbarende stelling: de economische groei komt ten einde![1] Geleidelijk zal de groei van de Amerikaanse economie terugvallen van zo’n 1,4 procent per jaar tot een magere 0,2 procent per jaar. Reden: het tijdperk van de grote industriële revoluties is voorbij. Gordons pessimisme heeft weliswaar betrekking op de Verenigde Staten, maar in de geglobaliseerde wereld van vandaag is de boodschap ook voor andere landen relevant.

Gordon
Robert Gordon is niet zomaar iemand. Hij houdt zich al zijn leven lang bezig met economische groei en wordt op dit vlak als de expert beschouwd. In 2000 voorspelde hij, tegen de heersende opvattingen in, dat de ICT-revolutie, vergeleken met de uitvindingen in de tweede helft van de negentiende eeuw, een bescheiden invloed zou hebben. Twaalf jaar later blijkt het effect van de ICT-revolutie op de arbeidsproductiviteit inderdaad maar matig.

Eenmalig
Gordon onderbouwt zijn voorspelling door erop te wijzen dat tal van belangwekkende technologische doorbraken in feite een eenmalig karakter hebben. De snelheid van vervoer is enorm toegenomen en overal zijn watervoorziening, riolering en verwarmingssystemen aangelegd. Maar dit zijn ‘trucs’ die niet kunnen worden herhaald. Op deze manier kan geen verdere economische groei tot stand worden gebracht. Collega-blogger Thijs Knaap wijst erop dat oorlogen zoals de WOII ook productiviteitsverhogende effecten hebben en spreekt de hoop uit dat het nu weer om iets eenmaligs gaat. Ik deel zijn hoop graag.

Investeringen
Het verhaal van Gordon staat niet alleen. In 2002 schreef Charles Jones dat de economische groei in de VS op zeker moment zal moeten gaan dalen. Zijn redenering is dat een vrij constante economische groei wordt gerealiseerd door een steeds groter deel van het BBP te investeren in opleiding en research and development. Dit kan niet eindeloos doorgaan, want een investeringsquote heeft een natuurlijke bovengrens van 100 procent.

Levensverwachting
Ik heb mijn twijfels. Decennialang zijn projecties over de levensverwachting niet uitgekomen. Telkenmale bleek de levensverwachting onverwacht toe te nemen vanwege innovaties in de medische technologie. Economische groei is eveneens het product van technologische innovaties. Het idee dat onverwachte innovaties zich steeds minder zullen voordoen, lijkt mij onwaarachtig.

Gelijk
Maar wat als Robert Gordon toch gelijk krijgt? Als de economische groei langzaam terugvalt naar 0,2 procent per jaar? Zouden we daar diep ongelukkig van worden? Wie is er nu diep ongelukkig van het feit dat onze economie niet meer groeit zoals in de jaren zestig?