Los het vergrijzingsprobleem op en wel snel, vóórdat de ouderen getalsmatig de meerderheid gaan vormen. Wordt te lang gewacht, dan zal elke mogelijke hervorming die een deel van de lasten bij de ouderen neerlegt, door hen worden gesaboteerd.

Demografie, politiek en economie
Deze stelling is niet van dit of vorig jaar, maar van 2002. De Duitse economen Hans-Werner Sinn en Silke Uebelmesser voorzagen een gevaarlijke interactie tussen demografie, politiek en economie en kwamen tot de conclusie dat snel ingrijpen geboden was. Hun stelling gold voor Duitsland, maar kan ook op Nederland worden toegepast. Ook hier mondt vergrijzing uit in een naar verwachting scherpe stijging van de afhankelijkheidsratio, het aantal ouderen ten opzichte van het aantal jongeren.

Nederland
En we zien in Nederland inderdaad gebeuren waar Sinn en Uebelmesser voor waarschuwden. De ouderen zijn begonnen zich in politieke partijen te verenigen en roeren zich steeds meer. Verwijzend naar verworven rechten stellen ze harde eisen. En het uitblijven van drastische hervormingen geeft ouderen nog meer de tijd om zich te groeperen. Jongeren stellen hier nauwelijks iets tegenover. Deze hebben geen andere economie meegemaakt dan een die onder grote onzekerheid gebukt gaat. Ze hebben nog geen rechten opgebouwd, die ze als verworven kunnen verdedigen. En in plaats van de eisen van de ouderen ter discussie te stellen, kiezen ze er liever voor een eigen toekomst op te bouwen.

Armoede
Toch is er ook een tegengeluid. In de afgelopen jaren kwamen er meerdere studies uit die aangaven dat ouderen er niet zo beroerd voorstaan. Ze leven gemiddeld langer dan hun ouders. Ze doen dat in overwegend betere gezondheid. Hun inkomens groeien harder dan die van jongeren; voor hun vermogens geldt hetzelfde. De behoefte aan consumptie wordt juist minder naarmate men ouder wordt. En de armoede onder ouderen is beperkt. Om precies te zijn, leefde in 2011 3% van de ouderen onder de armoedegrens. Voor de gehele bevolking ging het om 9%.

Rapport werkgroep-Don
De laatste cijfers zijn afkomstig van ‘Inkomen en vermogen van ouderen: analyse en beleidsopties’, een rapport van een interdepartementale werkgroep onder voorzitterschap van Henk Don. Het verleden maand verschenen rapport brengt feiten uit het verleden en heden en verwachtingen ten aanzien van de toekomst bij elkaar. Het beeld dat daarmee ontstaat, is onthutsend. Ouderen staan er in veel opzichten beter voor dan jongeren en grote veranderingen daarin worden niet voorzien. Maar het beeld bij een groot deel van de Nederlandse samenleving is nog altijd dat bij ouderen de armoede het grootst is.

Idee
Gesteund door deze feiten, zouden beleidsmakers bij toekomstige hervormingen wel eens een groter deel van de last bij ouderen kunnen neerleggen. Precies tegengesteld aan de conclusies van Sinn en Uebelmesser. Het is maar een idee en uitermate speculatief. De uitkomst van de interactie tussen demografie, politiek en economie is in feite erg ongewis. Economie blijft een lastig vak, zeker als het op voorspellen aankomt.