In 2013 (16 mei) schreef ik over risicodeling bij pensioenen (zie hier). Behalve op één punt is het nog steeds actueel. Zoveel is de wereld nu ook weer niet veranderd.

2013
Wat schreef ik in 2013? Dat het niet meer dan logisch is dat de pensioenleeftijd wordt verhoogd, de pensioenen verlaagd en pensioenen meer risicodragend gemaakt. Want elk van deze elementen zorgt voor minder risicodeling tussen jongeren en ouderen. En dat is gewenst, want verschillende ontwikkelingen hebben deze risicodeling in de loop der tijd duurder gemaakt.

Drie stappen
Mijn redenering bestond uit drie stappen. Laat ik ze kort nalopen.

Stap 1: Pensioenen genereren opbrengsten in de sfeer van risicodeling en deze opbrengsten worden groter naarmate de levensverwachting verder stijgt. Later heb ik mijn inschatting van de welvaartswinst overigens naar beneden bijgesteld (zie hier).

Stap 2: De Nederlandse pensioenregelingen gaan ook met kosten gepaard omdat ze belastend zijn voor de arbeidsmarkt. Door de koppeling van premies aan verdiend arbeidsinkomen hebben pensioenpremies eenzelfde effect als belastingen op arbeidsinkomen.

Stap 3: Vergrijzing van de bevolking, toenemende mobiliteit van arbeid en een toenemende afkeer bij bedrijven van risico’s bij hun pensioenvoorziening maken dat de kosten van pensioenen belangrijker worden. Dus mag worden verwacht dat pensioenen worden hervormd om kosten en opbrengsten weer met elkaar in overeenstemming te brengen. (Voor de economen: ik doel hier op marginale kosten en marginale opbrengsten).

Een meer wiskundige uitwerking
Inmiddels zijn we enkele jaren verder en heb ik (met dank aan zeer deskundige collega’s) de analyse meer wiskundig uitgewerkt; zie hier. Zowel voor de casus van een omslaggefinancierd pensioen als die van een kapitaalgedekt pensioen. Voor de liefhebbers hierbij de twee vergelijkingen die de resultaten kernachtig samenvatten:

voor het omslaggefinancierde pensioen en

voor het kapitaalgedekte pensioen.

De huidige analyse is niet helemaal hetzelfde als die van toen. De huidige concentreert zich volledig op de vergrijzing van de bevolking. Ze leidt af dat vanwege deze vergrijzing het duurder wordt voor jongeren om in de risico’s van ouderen (kapitaalmarktrisico’s en langlevenrisico) te delen. Dit versterkt de risico’s verbonden aan pensioenuitkeringen.

Extra
Wat betreft loonrisico’s is het verhaal anders. Vergrijzing maakt de deling van loonrisico’s juist gemakkelijker in plaats van lastiger. De implicatie is echter hetzelfde als bij kapitaalmarkt- en langlevenrisico: vergrijzing versterkt de risico’s verbonden aan pensioenuitkeringen.

Pensioenhervormingen en vergrijzing
Kern van het resultaat van de toenmalige zowel als de huidige analyse: pensioenhervormingen die meer risico’s bij de pensioenuitkeringen leggen, zijn geen speeltje van belangengroepen, maar een logische reactie op een bevolking die vergrijst.

Voor wie geen blog wil missen, klik hier