Wie denkt dat het coronavirus de strijd heel erg langzaam aan het verliezen is, heeft het mis. Het moment waarop het virus begint toe te slaan, verschilt sterk tussen landen en regio’s in de wereld. Dit verklaart dat het aantal nieuwe infecties per dag inmiddels in veel Europese landen terugloopt, terwijl het nog steeds stijgende is in veel andere landen in de wereld. Zie Brazilië, India, Chili en Pakistan. Daarnaast weten we uit de wetenschap dat virusinfecties vaak meerdere golven hebben. Het coronavirus zou zich – als ware het de manifestatie van een doordachte oorlogsstrategie – voor maanden uit Nederland kunnen terugtrekken om in de R-maanden opnieuw op te duiken. Dat landen als China, Zuid-Korea en Japan na een rustige periode weer opnieuw met het virus te kampen hebben, is wat dat betreft een slecht voorteken.

De wetenschap – de laatste jaren steeds meer verguisd en gekleineerd. ‘Wetenschap is ook maar een mening’ werd meer gemeengoed dan je voor mogelijk houdt. Maar als de wereld in crisis is, houden we ons ineens krampachtig aan diezelfde wetenschap vast. Wetenschap als een god.

De mogelijkheid dat het coronavirus voor nog veel meer medische schade kan gaan zorgen, is reëel. Niet als plotsklaps een vaccin beschikbaar zou zijn, maar daar ziet het op dit moment niet naar uit. De reden? Het leven is meer dan een strijd tegen virussen. Hele steden en economieën stilleggen kan misschien voor enkele weken, wellicht enkele maanden – zie Azië – maar eens houdt het op. Zo is te begrijpen dat landen beginnen hun lockdowns te verlaten – wellicht daartoe aangestoken door andere landen.

En die andere schade van het coronavirus, de economische? Nu al is deze groot, maar er is nog veel meer mogelijk. Zelfs wanneer alle lockdowns morgen zouden worden opgeheven, is het maar de vraag of consumenten hun oude levenspatroon direct zouden hervatten. En of ondernemers de toekomst voldoende zonnig zouden inzien en snel hun eerder geplande investeringen zouden gaan realiseren. Gelukkig staat het bankwezen er aanmerkelijk beter voor dan tijdens de Grote Recessie van 10 jaar geleden. Maar als de economische problemen bij bedrijven aanhouden en banken steeds meer op hun leningen moeten gaan afschrijven, komen ook de banken in de problemen. Uit ervaring, onder andere opgedaan tijdens de Grote Recessie, weten we dat banken dan kunnen gaan snijden in hun kredietverlening. Nog minder consumptie, investeringen en nog meer banenverlies.

Het IMF en de Wereldbank zien een dergelijk scenario met argusogen tegemoet. Ze roepen nationale toezichthouders zoals DNB in ons land op flexibel om te gaan met het toezicht op financiële instellingen, zij het binnen zekere grenzen. Dat is ook de enige juiste route. Voorkom vooral dat de economische brand van het bedrijfsleven naar de banken overslaat. En daarna? Dat zien we tegen die tijd, na het blussen.

Mijn laptop laat weten dat het vandaag 15 april 2030 is. Ik moet aan de slag om een nieuwe simulatie te draaien, maar dat vlot nog niet zo erg. De zon schijnt uitbundig en dat brengt mijn gedachten bij 2020, het jaar waarin het coronavirus de wereld definitief veranderde. Gedwongen thuiszitten, de wereld op zijn kop. Eenzelfde zon als nu, maar toen maakte dat het thuiszitten soms knap lastig.

De quarantaine waar we aan werden onderworpen heeft als je erover denkt ontzettend veel veranderd. Wie had gedacht dat iets onzichtbaar kleins het hele werk-thuismodel op zijn kop zou zetten? Wie had voorzien dat 10 jaar later het merendeel van het werk vanuit huis plaatsvindt? Dat kantoren inmiddels massaal zijn ingewisseld voor veel kleinere samenkomstplekken? Dat we er toch in zijn geslaagd de klimaatverandering een slag toe te brengen? Ik kijk naar buiten vanuit mijn appartement, hartje Den Haag. Vroeger stonden de auto’s hier bumper aan bumper, nu raast er slechts af en toe een bestelbusje voorbij.

Ach ja, vroeger. Ik keer terug naar mijn bureau. Mijn mobieltje weerkaatst het zonlicht. Ook dat is natuurlijk flink veranderd: de vaste werkplek thuis, afgezonderd van de andere gezinsleden. Tien jaar geleden was het nog flink improviseren toen de crisis ons overviel. Met het hele gezin in één kamer, behalve de kat die zich vanwege een overdaad aan lawaai terugtrok in de voorraadkast. Maar, niet geklaagd, het ging ons redelijk goed af. Maar toen bleek dat thuiszitten niet tot enkele weken beperkt zou blijven, heb ik deze werkplek gecreëerd. En ik niet alleen, natuurlijk. Ik zag vorige week nog een bericht van het Nederlandse Bureau voor de Statistiek (de opvolger van het toenmalige Centraal Bureau voor de Statistiek, red.) dat stelde dat zo’n 45 procent van de Nederlandse gezinnen tegenwoordig over een vaste werkkamer beschikt.

De zon begint te draaien en belicht nu de laptop. Wat de techniek niet allemaal vermag! Vroeger draaide ik 20 simulaties in één keer, met één parameterset. Een paar minuutjes wachten en alle uitkomsten stonden voor me klaar. Tegenwoordig draai ik dezelfde simulaties standaard met 100.000 verschillende parametersets, in evenveel tijd! Ook dankzij corona, natuurlijk. COVID-19 heeft wereldwijd de IT een geweldige boost gegeven.

11:00, zo valt van mijn laptop af te lezen, wordt ik vandaag in de stadsdeelkliniek verwacht voor mijn testen. Ook dat had ik tien jaar geleden niet voorzien, dat we ons tweemaal per week op allerlei virussen moeten laten testen. Maar toen halverwege het jaar, toen de crisis voor een belangrijk deel was bezworen, bleek dat corona nooit geheel zou verdwijnen, toen het ons duidelijk werd dat de virusvijand in andere vorm ook in de toekomst weer zou kunnen toeslaan (het massaal doden van vleermuizen waar sommige landen destijds toe zijn overgegaan, zet natuurlijk weinig zoden aan de dijk), toen was er geen ontkomen meer aan dat testen net zo gewoon zou worden als de gang naar de winkel. Hoewel ik me nog goed weet te herinneren dat Nederland hier aanvankelijk niet voor voelde en pas overstag ging na grote druk van andere landen.

9:24, dat is een mooie tijd om de simulatie op te starten. Y=C+I+G+X+M. Nee, dat is niet juist, natuurlijk: M moet niet worden opgeteld, maar afgetrokken. Sommige dingen veranderen nooit.

Wie de wereldeconomie beziet, kan er niet om heen: internationale samenwerkingsverbanden brokkelen af. De Engelsen willen van de EU af, de Noord-Europese en Zuid-Europese eurolanden willen van elkaar af, de VS willen van Mexico af. Aanhoudende immigratiegolven zetten bestaande samenwerkingsverbanden op scherp. Pogingen om bestaande internationale handelsbelemmeringen te slechten, lopen vast (zie de onderhandelingsrondes binnen de WTO en de besprekingen inzake TTIP). Alleen op het gebied van klimaatbeheersing lijkt de tendens de andere kant uit te gaan. Verder lezen →

Het grote probleem van klimaatbeleid is dat dit het karakter heeft van een publiek goed: de baten van een dergelijk beleid – vaak grensoverschrijdend – komen voor een deel bij andere landen terecht. Dat tempert de animo om een dergelijk beleid in gang te zetten; goedkoper is het om te profiteren van de inspanningen van andere landen. Bijkomend is dat de baten van klimaatbeleid, als ze al Verder lezen →