GroenLinks, de SP, PVV en 50Plus willen af van het eigen risico in de zorg. Af van de “boete op ziek zijn”. Af van het meebetalen aan de eigen zorgkosten. Het eigen risico belooft daarmee een onderwerp voor de verkiezingscampagnes te worden. Reden om er nog eens goed naar te kijken.
Het idee
Het idee: schaf het eigen risico af, dan hoeven mensen niet langer zelf voor hun zorggebruik te betalen. Daar zal iedereen van profiteren, behalve dan die enkeling die nooit huisarts of ziekenhuis bezoekt. Klopt dat idee? Nou nee. Afschaffing van het eigen risico in de zorg levert in het beste geval geen financieel voordeel. Afschaffing van het eigen risico betekent dat de nominale premies van onze zorgverzekeringen omhoog zullen gaan; gemiddeld gaan we er geen euro op vooruit. Of het betekent dat de inkomensafhankelijke bijdrages omhoog zullen gaan of een combinatie van beide. In alle gevallen is het gemiddelde financieel voordeel nul komma nul. Het kan weliswaar beter voelen als je niet langer voor je eigen zorg hoeft te betalen, dat wil niet zeggen dat het ook beter is.
Niet het hele verhaal
Maar dit is niet het hele verhaal. Een zorgverzekering zonder enig eigen risico zet de gemiddelde Nederlander in de achteruit. Waarom? Omdat volledige verzekering (zonder eigen risico) mensen volledig het zicht ontneemt op de kosten van de gebruikte zorg. Dat leidt onherroepelijk tot een onnodig gebruik van medische zorg: te snel naar de huisarts, ziekenhuis of apotheker. En dat is niet gratis: omdat de meesten van ons meer zorg gaan vragen als de prijs lager wordt, leidt afschaffing van het eigen risico tot een hogere premie waarvan alle verzekerden de dupe zijn.
De economische wetenschap
De economische wetenschap kiest een breder perspectief. Deze stelt dat een eigen risico onnodig gebruik van zorg ontmoedigt en zo leidt tot meer of betere zorg per betaalde euro. Ze stelt echter ook dat een eigen risico nadelen heeft in de sfeer van toegankelijkheid en financiële onzekerheid bij verzekerden. De stelling van de economische wetenschap is dat de ideale zorgverzekering een gemengd systeem is: eigen risico’s (of bijbetalingen in een andere vorm), maar tot op zekere hoogte.
De ideale zorgverzekering
Hoeveel euro’s bedraagt nu het eigen risico dat correspondeert met de ideale zorgverzekering? Dat is niet bekend. Het is onder meer afhankelijk van de grootte van de prijselasticiteiten van de vraag naar diverse vormen van zorg. En over deze prijselasticiteiten is in Nederland niet zoveel bekend, helaas. Het meeste onderzoek naar prijselasticiteiten is afkomstig uit de VS, helaas, want de zorgconsumptie in dat land is niet goed vergelijkbaar met die in Nederland.
Onderzoek
Juist gisteren bleek uit onderzoek dat mensen wel eens zorg mijden vanwege het eigen risico. In principe bevestigen deze resultaten het verhaal hierboven: een ideale zorgverzekering is een gemengd systeem. Alleen als de mensen die zorg mijden hierdoor enorme gezondheidsschade zouden oplopen, moeten we vraagtekens zetten bij ons verhaal. Voor deze gedachte bestaat echter vooralsnog geen aanwijzing.
Keuze
De conclusie is dat een eigen risico inherent is aan een ideale zorgverzekering. Een keuze voor een zorgverzekering zonder eigen risico is een keuze voor minder of slechtere zorg per betaalde euro.
Voor wie geen blog wil missen, klik hier.