Vergrijzing leidt tot betere geneesmiddelen

1778953537_a1fdf32ce2_z

In 1989 werd 0,69 procent van het BBP aan geneesmiddelen besteed, in 2014 was dit percentage gestegen tot 0,83. Voor veel OESO-landen zien we een vergelijkbaar beeld. In de VS bijvoorbeeld bedroegen de uitgaven aan geneesmiddelen 0,98 procent van het BBP in 1989 tegen 2,04 procent in 2014. Het is moeilijk te bepalen of dit een goede of slechte ontwikkeling is. Het gaat om enorme bedragen die ook aan andere nuttige zaken hadden kunnen worden besteed. De baten van geneesmiddelen zijn echter ook enorm: ze verlengen de levensverwachting of verhogen de kwaliteit van leven en besparen veelal ook op andere zorguitgaven zoals die in ziekenhuizen.

De toekomst
Om iets over de toekomst te kunnen zeggen, zijn verschillende methodes denkbaar. Een eenvoudige is de statistische methode: kijk naar de ontwikkeling in het verleden en trek deze door naar de toekomst. De vraag is of dit recht doet aan de veelvormigheid van het vraagstuk. Stel dat geneesmiddelenproducenten de ontwikkeling van producten voor veel voorkomende kwalen en ziekten waarvoor nog geen middelen beschikbaar zijn, vooropstellen (op zichzelf bezien een logische strategie). Dan schiet deze methode tekort. In de tijd wordt het dan immers steeds lastiger om nieuwe middelen te ontwikkelen. Verwacht mag worden dat de groei in innovaties en daarmee de groei in uitgaven zal afzwakken. Als daartegenover de stand van de (medische) technologie bepalend is voor de ontwikkeling van nieuwe middelen, dan schiet de methode eveneens tekort. Innovaties uit het verleden maken dan toekomstige innovaties eenvoudiger zodat we voor de toekomst helemaal geen afvlakking van innovaties hoeven te verwachten.

Marktgrootte
In 2004 opperden de economen Acemoglu en Linn dat marktgrootte bevorderlijk is voor innovaties in de geneesmiddelensector.* De kosten van innovaties laten zich immers gemakkelijker terugverdienen wanneer van een grotere omzet sprake is. Hun empirisch onderzoek voor de VS staafde deze hypothese. Recentelijk hebben Dubois, De Mouzon, Scott-Morton en Seabright hetzelfde verband onderzocht, maar dan met gegevens op mondiaal niveau. Ook zij concluderen dat het tempo van innovaties in de geneesmiddelensector positief samenhangt met de grootte van de markt.

Vergrijzing
Wat betekent dit in een vergrijzende samenleving? Als de bevolking van landen steeds ouder wordt, zal het geneesmiddelenverbruik toenemen. Ouderen consumeren immers (veel) meer geneesmiddelen dan jongeren (volgens cijfers van het SFK is de consumptie van 75+’ers zesmaal zo hoog als die van personen in de leeftijd van 21-40 jaar). Vergrijzing van de bevolking vergroot dus de markt voor geneesmiddelen en dat stimuleert volgens de genoemde onderzoeken de innovatie in de geneesmiddelensector. Deze innovatie leidt weer tot een hogere levensverwachting en daarmee is de cirkel rond. Langer leven verhoogt het geneesmiddelengebruik en dat stimuleert de innovatie waardoor we nog langer gaan leven. Levensverwachting en innovatie duwen elkaar als het ware omhoog en dat proces stopt pas wanneer we al ons inkomen aan geneesmiddelen spenderen.

Beleid
Of niet? De voortdurende stijging van uitgaven aan geneesmiddelen kan ook een tegenreactie uitlokken. Overheden die beleid ontwikkelen om verzekeringspremies te verlagen door de prijzen van geneesmiddelen omlaag te onderhandelen. Ziektekostenverzekeraars die hetzelfde doel nastreven, maar dan om een groter aantal verzekeringnemers aan zich te binden. Collectiviteiten lijken op dit punt een groot goed. Door hun grotere omvang zijn zij een betere onderhandelingspartner dan individuele verzekeringnemers. Onderzoek voor de VS laat zien dat een grotere rol voor collectieve verzekeringen tot lagere prijzen voor geneesmiddelen heeft geleid.

Pompe en Fabry
De discussie in Nederland in 2012 over de geneesmiddelen tegen de ziektes van Pompe en Fabry was geen incident. Ze is tekenend voor de structurele spanning tussen de vergrijzing van de bevolking en het beleid van collectiviteiten.

*Dit is een effect dat in onderzoeken naar de effecten van vergrijzing op de overheidsfinanciën niet altijd wordt meegenomen, zie een eerdere blog.

Voor wie geen blog wil missen, klik hier.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *